CLAFIS brengt civiele werken in kaart
Samenwerking Stichting Historische Sluizen en Stuwen Nederland
Samenwerking Stichting Historische Sluizen en Stuwen Nederland
Nederland is waterland, dat weet iedereen. Maar weinigen weten hoeveel waterbouwkundige werken er in ons land zijn. Zo zijn er alleen al zo’n drieduizend sluizen en stuwen. Als ingenieursbureau heeft CLAFIS hart voor de Nederlandse watersystemen, waterveiligheid en civiele kunstwerken. Reden waarom we sinds kort de Stichting Historische Sluizen en Stuwen Nederland (HSSN) ondersteunen. Clafist en sluizenfanaat Piet Drop vertelt, samen met zijn collega’s Bob Koenders en Roy Oirschot.
Piet Drop vervult een opvallende dubbelrol in dit verhaal. Hij is projectleider restauratie civiele werken bij CLAFIS én zit in het bestuur van de HSSN. Piet: ‘Ik heb iets met sluizen en stuwen. Vanaf mijn vroege jeugd gingen we het water op en ook nu nog vaar ik met mijn motorjacht regelmatig over de Nederlandse wateren. Ook heb ik drie jaar op de binnenvaart gewerkt. Dus ja, je mag wel stellen dat ik intensief gebruik heb gemaakt van sluizen en stuwen in binnen- en buitenland.’ Het verklaart Piets band met de HSSN. ‘Als bestuurslid en specialist wilde ik kijken of CLAFIS iets voor de stichting kon betekenen.’
‘De stichting draait op vrijwilligers zoals ik’, schetst Piet de situatie bij de HSSN. ‘Het bestuur is een gedreven groep mensen met een voorliefde voor sluizen en stuwen. Rare watervogels, noemen we onszelf wel. Voor het compleet maken van onze database met alle Nederlandse stuwen en sluizen ontbreekt simpelweg de tijd.’ CLAFIS besloot daarom de HSSN te sponsoren door nu zoveel mogelijk sluizen en stuwen in kaart te brengen en te verwerken in de database.
Die database is belangrijk, schetst Piet via de praktijk. ‘Regelmatig komen we sluizen tegen in een soort niemandsland, onopvallend en soms zonder functie. Vele hebben cultuurhistorische waarde, sommige zijn zelfs Rijksmonument. Maar de gegevens over die civiele kunstwerken ligt versnipperd bij veel instellingen, waaronder de 21 huidige waterschappen die uiteindelijk na vele fusies zijn ontstaan. Te veel gegevens zijn simpelweg verloren gegaan. En instanties beheren en onderhouden de gegevens op hun eigen wijze. Te vaak ontbreekt het overzicht. Met hulp van CLAFIS wil HSSN bijdragen aan het behoud van de monumenten en kennis daarover te delen.’
Meer over onze expertise in water.
Zonder sluizen en stuwen zou Nederland deels onder water staan. Ze vormen dus een belangrijk onderdeel van onze waterveiligheid en worden door de klimaatsveranderingen steeds belangrijker. Piet: ‘Een deel de Nederlandse civiele werken is soms al jaren buiten gebruik en niet meer functioneel. Maar welke stuwen en sluizen zijn nog wél in gebruik? En hoe zit het met hun bouwkundige staat? Er mag natuurlijk nooit een onveilige situatie ontstaan. Die inventarisatie willen we samen met CLAFIS helder krijgen.’ En er speelt volgens Piet nog iets. ‘Sluizen en stuwen vallen vaak niet op, daardoor weet het grote publiek weinig van deze civiele werken. Ook daar wil de HSSN verandering in brengen. We willen de ‘beleefbaarheid’ van deze werken vergroten. Aan mensen duidelijk maken: waarom is dit hier ooit gebouwd, welke geschiedenis zit erachter en welke rol speelt het bouwwerk bij de lokale waterveiligheid? Kortom, we willen het draagvlak van stuwen en sluizen onder mensen vergroten.’ De database van de HSSN, – waar enkele Clafisten momenteel hard aan werken – is dan ook voor iedereen in te zien.
Bij CLAFIS is Bob Koenders, commercieel manager Infra & Water, nauw betrokken bij de ondersteuning van de HSSN. Hij ziet de hulp aan de stichting als onderdeel van een groter geheel. ‘We hebben in Nederland een groeiend spanningsveld tussen natuur en het leefgebied van de mens. Dit levert veel maatschappelijke en duurzaamheidvraagstukken op. Bij CLAFIS zijn we van oudsher veel betrokken bij projecten op het snijvlak landschapsontwerp, natuurontwikkeling en watersystemen. Een mooi voorbeeld is het natuurgebied Korendijkse Slikken. Daar hebben we in opdracht van Natuurmonumenten een natuurbeheersysteem ontwikkeld om met respect voor de agrarische belangen het natuurgebied weer een weidevogelparadijs te maken. Een complex systeem met vele sluisjes, stuwen, waterscheidende dammen en duikers.
We zien die werken als toegepaste techniek in de natuur. Maar we hebben ook oog voor het architectonische aspect, de schoonheid van zo’n bouwwerk. Zo zijn we veel betrokken bij renovaties van rioolwaterzuiveringsinstallaties uit de jaren 60 en 70. Daar zitten prachtige gebouwen bij waarvan de eigenaren, meestal waterschappen, de esthetische waarde willen behouden en tegelijk de techniek willen opwaarderen. Kortom, bij CLAFIS bekijken we natuurbehoud en natuurontwikkeling vanuit integraliteit, en daar past onze steun aan de HSSN goed bij.’
Een andere Clafist die betrokken is bij het ondersteunen van de HSSN, is commercieel manager Roy Oirschot. Hij wijst graag op een ander duurzaam aspect van de samenwerking. Roy: ‘Het in kaart brengen van civiele werken en deze invoeren in de database, gebeurt door Clafisten die tussen twee projecten zitten. Het is een steeds wisselende groep van specialisten, van civieltechnisch ingenieurs tot contractmanagers. Hun werk voor de HSSN is een mooi voorbeeld van duurzaam inzetbare expertise. Op dit moment zijn ze vooral bezig om coördinaten en technische gegevens van de werken te inventariseren en in te voeren. In een volgend stadium komt er mogelijk ook veldonderzoek en fotografie bij kijken.’
Bij het behoud van een sluis of stuw is financiering vaak de bottleneck. Piet: ‘Ze zijn een kostenpost in plaats van dat ze geld opleveren; er is lastig een businessmodel voor te maken. Hierbij zijn subsidies belangrijk. De HSSN wil zich daarom opwerpen als adviseur en kenniscentrum voor eigenaren en beheerders van sluizen en stuwen. Het liefst gaan we voor volledig behoud van historische civiele werken. Maar als dat niet haalbaar is, kun je ook kijken naar eventuele nieuwe, toegevoegde functies.
Zo is met hulp van de HSSN de Bovenlandse Sluis in Waalwijk omgebouwd tot vissluis. Daardoor is een waardevolle vismigratieroute gecreëerd tussen de Bergsche Maas en het Afwateringskanaal ‘s-Hertogenbosch-Drongelen. De beste restauraties en renovaties zetten we jaarlijks in de picture tijdens de Nationale Sluizendag die de HSSN organiseert. Opnieuw een voorbeeld hoe we het maatschappelijk draagvlak en de beleefbaarheid van sluizen en stuwen onder het grote publiek proberen te vergroten. Ze zijn ten slotte belangrijk voor de waterveiligheid in ieders woon- en leefomgeving.’
Meer weten? Zelf ook een bijdrage leveren?
Voor onze steun aan de HSSN kunnen we alle hulp gebruiken. Ben jij geïnteresseerd? Of wil je zelfs meewerken aan het in kaart brengen van de Nederlandse stuwen en sluizen? Neem dan contact met Roy Oirschot op.
Lees meer over onze expertise in civiele kunstwerken.